Kit Armstrong & Ensemble

Wolfgang Amadeus Mozart (1756 – 1791)

Selectie uit Serenade nr. 13  in G, KV 525, "Eine kleine Nachtmusik" (1787):

1. Allegro

Selectie uit Trio in Es, KV 498, “Kegelstatt” (1786):

3. Rondo. Allegretto

Selectie uit Serenade nr. 13  in G, KV 525, "Eine kleine Nachtmusik" (1787):

2. Romanze. Andante

Hobokwartet in F, KV 370 (1781)

1. Allegro
2. Adagio
3. Rondeau. Allegro

Selectie uit Serenade nr. 13  in G, KV 525, "Eine kleine Nachtmusik" (1787):

3. Menuett. Allegretto

Sonate voor piano en viool nr. 19 in Es, KV 302 (1778)

1. Allegro
2. Rondeau. Andante grazioso

Selectie uit Serenade nr. 13  in G, KV 525, "Eine kleine Nachtmusik" (1787):

4. Rondo. Allegro

Einde van het concert: +/- 23:15

Kit Armstrong, piano

Quatuor Hermès
Schumann Quartett
Minetti Quartett

Ben Griffiths, contrabas
Andrej Bielow, viool
Ramón Ortega Quero, hobo
Boglárka Pecze, klarinet

Kit Armstrong (1992, Los Angeles) fascineert de muziekwereld al sinds hij twintig jaar geleden internationaal doorbrak op zijn vijftien jaar. De New York Times prijst hem als een “briljant pianist”. Geen onderschattig, want niet alleen is Armstrong een genie op vlak van de piano, hij blonk eveneens uit tijdens zijn studies fysica, chemie en wiskunde. Deze achtergrond inspireert zijn onderzoek naar muziek. Armstrong verdiept zich onder andere in 16de-eeuwse virginalisten, verbindt muzikale zeldzaamheden met de grote meesterwerken van het pianorepertoire. In 2024 en 2025 ligt zijn focus op Wolfgang Amadeus Mozart met het project Expedition Mozart. Samen met een zelf uitgekozen ensemble van topmuzikanten treedt hij op in gerenommeerde zalen zoals de Philharmonie Luxembourg en het Konzerthaus Wenen. Hij studeerde aan de Curtis Institute of Music and the Royal Academy of Music in Londen. Op zijn zeven jaar studeerde hij compositie en fysica aan de Chapman University. Zijn mentor sinds 2005 is Alfred Brendel. Zijn debuutablum met werken van Byrd en Bull werd lovend ontvangen, en kwam uit bij Deutsche Grammophon (2021).

Voor zijn Expedition Mozart verzamelt Kit Armstrong oude kompanen die een schat aan ervaring als kamermusici en expertise als Mozartvertolkers meedragen om bekend repertoire op een nieuwe manier te verkennen. De grenzen tussen kamermuziek en orkestmuziek vervagen. Drie strijkkwartetten vormen de basis van dit ensemble: Quatuor Hermès, Minetti Quartett en Schumann Quartett.

Het Quatuor Hermès werd in 2008 opgericht in Lyon tijdens een studie bij leden van het Quatuor Ravel. Later werd ook Alfred Brendel een inspiratiebron, met wie ze tot op de dag van vandaag regelmatig samenwerken. Het Minetti Quartett is sinds de oprichting in 2003 gevestigd in Wenen en heeft zich in de loop van die tijd een vaste plaats weten te veroveren in de internationale strijkkwartetwereld. Het Duitse Schumann Quartett heeft een internationale reputatie opgebouwd door zijn muzikale gevoeligheid en authentieke live interpretaties en heeft een contract bij het label Berlin Classics.

Andrej Bielow, professor aan de Robert Schumann Hochschule Düsseldorf en gastdocent aan de Royal Academy of Music in Londen en een internationaal geprezen solist, zal de eerste violen versterken. Hij is al vele jaren een hechte muzikale partner van Kit Armstrong. Ben Griffiths is sinds 2012 eerste contrabassist bij het bekroonde British Aurora Orchestra. Ramón Ortega-Quero is een van de meest vooraanstaande musici in zijn vakgebied en eerste hoboïst van het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks. Boglárka Pecze treedt ook op als klarinetsoliste in grote concertzalen en daarbuiten, wat haar veelzijdigheid als cultureel manager in de nieuwe muziekscene aantoont.

Nachtmusik

De Serenade nr. 13 voor strijkers in G majeur, KV. 525, dankt zijn bijnaam 'Eine kleine Nachtmusik‘ aan de catalogus die Ludwig von Köchel in 1862 maakte van Mozarts oeuvre (de ‘KV’ die vermeld staat bij elk werk van Mozart verwijst naar deze catalogus).

De serenade wordt vermeld als ‘Eine kleine Nachtmusik, bestaande uit een Allegro, Menuet en Trio, Romance, Menuet en Trio, en Finale - 2 violini, viola e bassi‘. Met ‘Nachtmusik’, de Duitse vertaling van ‘serenade’, verwijst Mozart naar een lichtvoetig genre dat traditioneel 's avonds en vaak in de buitenlucht door blaasinstrumenten werd uitgevoerd.
 

Zijn ‘Kleine Nachtmusik’ is echter geschreven voor een kamermuziekensemble van twee violen, altviool, cello en contrabas. De muzikale diepgang overstijgt ruimschoots de gebruikelijke lichtvoetige serenademuziek. Mozart voltooide de muziek in augustus 1787 in Wenen, terwijl hij aan Don Giovanni werkte. Het is niet bekend voor welke gelegenheid of voor wie hij het schreef. Van de oorspronkelijke vijf delen zijn er slechts vier bewaard gebleven, elk met een eigen tempo en karakter.

Het eerste deel is een snel Allegro en opent met de zogenaamde ‘Mannheim Rakete’ (het ‘Raketthema van Mannheim’), een reeks van stijgende noten die vaak in crescendo worden gespeeld. Het is een typisch element van de opzwepende Sturm-und-Drang-stijl van de Mannheimse componist Johann Stamitz (1717-1757).

Het tweede deel, Romance, is langzaam en lyrisch, en wordt gevolgd door een elegant Menuet met een traditioneel sneller trio als middendeel. Het vierde en laatste deel Rondo: Allegro keert terug naar de levendige sfeer van het openingsdeel.

Muziek die betovert

De klarinet was in Mozarts tijd nog een relatief nieuw instrument. Zijn Pianotrio voor klarinet, altviool en piano, KV. 498, wordt, samen met het Klarinetkwintet, KV. 581, en het Klarinetconcerto, KV. 622, beschouwd als een van de belangrijkste vroege werken voor het instrument.

De bijnaam ‘Kegelstatt’ is niet van Mozart zelf, maar werd voor het eerst vermeld in Köchels catalogus. Het Duitse woord ‘Kegelstatt’ betekent ‘een plek waar men kegelt’. Men vermoedt dat het trio werd verward met de 12 Hoornduo's, KV. 487, waarover Mozart inderdaad schreef dat hij ze componeerde tijdens het kegelen.
 

Hoewel het onduidelijk is of Mozart dit trio schreef tijdens een kegelspel, is het zeker dat het ‘Kegelstatt-trio’ voortkwam uit een informele en gezellige bijeenkomst. Tot de beste Weense vrienden van de componist behoorden Gottfried en Franziska von Jacquin. Deze broer en zus organiseerden regelmatig muziekavonden bij hun thuis. Mozart componeerde het trio voor één van deze bijeenkomsten, waarbij hij zelf de muziek uitvoerde samen met Franziska en klarinettist Anton Stadler, de soloklarinettist van het keizerlijke hoforkest.

De ongewone instrumentatie van het trio geeft de muziek een intiem karakter. In plaats van een traditioneel Allegro kiest Mozart voor een ingetogen Andante als openingsdeel, dat gevolgd wordt door een elegant Menuet. Het meest opmerkelijke deel van het trio is zonder twijfel het derde deel, een zevendelig rondo. De verschillende secties verklaren de titel Rondeaux, de Franse meervoudsvorm van Rondeau. Het rondo-thema, geïntroduceerd door de klarinet, wordt bij elke terugkeer op versierde wijze uitgewerkt en anders begeleid door de andere instrumenten.

Mozart geeft elk van de drie instrumentisten eigen solo’s, die hij afwisselt met meer complexe contrapuntische passages en vrolijke dansen. Mozart was bijzonder trots op zijn trio. Volgens hem is het muziek ‘die de luisteraar niet alleen bevredigt, maar ook betovert!’

Muziek

Een van Mozarts meest vruchtbare vriendschappen was met Friedrich Ramm (1744-1813), de eerste hoboïst van zowel het beroemde Mannheimse orkest als van het orkest van de Beierse keurvorst. Ze leerden elkaar kennen in 1777 en hun kennismaking inspireerde Mozart tot zijn Sinfonia concertante KV. 297b voor fluit, hobo, hoorn en fagot, en zijn Hobokwartet in F, KV. 370 (386b) in 1781.

Ramm stond bekend om zijn mooie klank en expressieve speelstijl en het is duidelijk dat Mozart deze kwaliteiten in het achterhoofd had bij het schrijven van zijn driedelig Hobokwartet. De hobo geeft hij een prominente, solistische rol waarbij de strijkers grotendeels begeleiden. Dit valt vooral op in het snelle Allegro openingsdeel en het opgewekte slotdeel Rondeau.

Een opmerkelijke moment in het lyrische, improvisatorisch aandoende Adagio (van slechts 38 maten) is de passage waarin de hobo en de strijkers even gelijktijdig in twee verschillende maatsoorten spelen: de hobo speelt in de maatsoort 4/4 terwijl de strijkers hun begeleidingsfiguren in 6/8 volhouden.

Sonate voor piano en viool nr. 19 in Es, KV 302

De Vioolsonate nr. 19 in Es, KV. 302, behoort tot een verzameling van zes vioolsonates die Mozart in 1778 bundelde na zijn reizen naar Mannheim en Parijs. Hij droeg de verzameling, zijn Opus 1, (KV. 301-306) op aan Maria Auguste Elisabeth (1721-1794), keurvorstin van de Palts, waardoor ze ook bekendstaan als de ‘Palatijnse Sonates’.
 

Mozart 19de Vioolsonate bestaat slechts uit twee delen. Het eerste deel Allegro is levendig en briljant en weerspiegelt de Mannheimse Sturm-und-Drang-stijl in de dramatische orkestraal aandoende crescendo’s en dynamische contrasten. Het tweede deel Andante grazioso is een expressief rondo en vertoont invloeden van de lyrische, ‘galante’ stijl van componist Johann Christian Bach. Ze hadden elkaar in 1765 in Londen leren kennen en Mozart bewonderde hem mateloos: ‘Ich liebe ihn, wie sie wohl wissen, von ganzem herzen, und habe Hochachtung für ihn’, schrijft hij in augustus in een brief.

Net als in de muziek van Johann Christian Bach, de zesde zoon van Johann Sebastian Bach, staat een elegante, eenvoudige melodie centraal die ondersteund wordt door telkens wisselende texturen in de pianopartij. Net voor het slot keert even de heroïsche sfeer van het openingsdeel terug. Mozart kiest er echter voor zijn vioolsonate te eindigen in de ingetogen en lyrische sfeer die dit slotdeel zo kenmerkte.

Waldo Geuns